ارزیابی روش بهینه استخراج، کمّیت و تنوع موسیلاژ در بین اکوتیپ های گیاه دارویی عناب (ziziphus jujuba mill.)

عناب (ziziphus jujuba mill.) یکی از گیاهان دارویی حاوی موسیلاژ است که در زمینه های دارویی، پزشکی، بهداشتی و صنعتی کاربرد دارد. در ارزیابی گیاهان دارویی، متابولیت های ثانویه می توانند به عنوان یک نشانگر ارزشمند مفید واقع شوند. در این آزمایش بهینه سازی روش استخراج موسیلاژ بر مبنای روش karawya و patumi و مقایسه مقدار موسیلاژ در اکوتیپ های مختلف عناب مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور تعداد 25 اکوتیپ عناب از نقاط مختلف کشور جمع آوری گردید. پژوهش در دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه ژنتیک و فیزیولوژی گیاهی دانشگاه تهران در سال های 1388 و 1389 اجرا شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که روش استخراج گرم، روش مناسب تری برای استخراج موسیلاژ می باشد. همچنین نتایج نشان داد که بین اکوتیپ ها از لحاظ مقدار موسیلاژ استحصالی اختلاف معنی دار وجود دارد. البته دامنه تغییرات موسیلاژ بین اکوتیپ ها از 96/28% تا 58/11% تبیین گردید. اکوتیپ های کاسوا از قم و کلاله از مازندران دارای بیشترین میزان موسیلاژ بودند. به طور کلی، نتایج این پژوهش علاوه بر انتخاب بهترین اکوتیپ ها برای مصارف دارویی، می تواند زمینه مناسبی برای به نژادی این گیاه دارویی ارزشمند فراهم کند.